CAS Cognitive Assessment System Bilişsel Değerlendirme sistemi , bireylerin bilişsel alana yönelik güçlü ve desteğe açık alanlarının belirlenmesi konusunda bize yardımcı olur. Akademik sorunlarda özellikle öğrenme güçlüğünde sorunun altında yatan nedenlerle ilgili güçlü veriler elde edilebilmektedir Pass teorisini temel alan 5-17 yaşları arasındaki bireylerin Planlama, Dikkat, Eşzamanlı ve Ardıl Bilişsel işlemlerini değerlendirmek için geliştirilmiş 4 ölçek, 12 alt testten oluşan bir testtir. Uygulama bir ile iki saat arası bir zaman almaktadır.
Bilişsel İşlemler ve PASS Teorisi
PASS Teorisi, zekayı bilişsel işlemler olarak yeniden kavramsallaştıran bir görüş ortaya koymaktadır. Bu teori insanın bilişsel fonksiyonlarını, bilginin zeminini oluşturan işlemler olarak kabul edilen Planlama, Dikkat, Eşzamanlı ve Ardıl bilişsel işlemlere dayandırmaktadır.
PASS Teorisi, DAS, NAGLIERI ve KIRBY (1994) tarafından günümüz teorik ve uygulamalı psikoloji alanlarının özetlenmesi ile oluşturulmuştur. DAS ve arkadaşları, PASS Teorisi ile bilişsel görüşlere dayalı olarak zekayı yeniden yorumlamakta ve bunu yaparken de Luria’ nın görüşleriyle bağlantı kurmaktadırlar. Luria, Amerikan, İngiliz ve Kanada psikoloji dergilerinde en çok kaynak gösterilen bilim adamıdır. Das ve arkadaşları, PASS bilişsel işlemlerinin insanın bilişsel fonksiyonlarının temel yapıları olduğunu ileri sürmüşlerdir.
PASS Teorisi’ ne dayanılarak geliştirilmiş olan CAS dört bilişsel işlem alanını ölçmektedir. Bu alanlar ve ölçülen işlevler aşağıda belirtilmiştir.
1.CAS Planlama Ölçeği:
Bireyin problemlerin çözümlerini belirlediği, seçtiği, uyguladığı ve değerlendirdiği zihinsel bir işlemdir. Bu işlem oldukça karmaşık problemlerin çözümünde kullanılan araçları içermektedir. CAS Planlama ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
Stratejilerin oluşturulmasıSonuçların tahminiDürtü kontrolüFaaliyetin organizasyonuYeni karşılaşılmış bir durum karşısında planlı tepkide bulunmaKendini değerlendirmeStrateji kullanma
2.CAS Dikkat Ölçeği:
Bilişsel performansı etkileyen önemli işlemlerden biri de “Dikkat”tir. CAS Dikkat Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
KonsantrasyonTemel noktaya odaklanmaÖnemli bilgiye odaklanmaİlginin dağılmasını engellemeSeçici dikkat, Dikkatin uzun süre devam ettirilmesi
3.CAS Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği:
CAS Eşzamanlı Bilişsel İşlemler Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
Kelimelerden bir fikire ulaşmaParçalardan bir bütün oluşturmaAynı anda birden fazla şeyi görmeKelimeler arasındaki ilişkileri anlamaVurgunun anlaşılmasıKavramları ve sözel ilişkileri anlamaUzamsal bilgi ile işlem yapma
4.CAS Ardıl Bilişsel İşlemler Ölçeği:
CAS Ardıl Bilişsel İşlemler Ölçeği ile değerlendirilen bilişsel işlemler şu şekilde sıralanmaktadır;
Ardışık bir serideki birbirinden bağımsız seslerin doğru telaffuz edilmesiKelimelerin anlamsız olarak dizilimlerini kavramaArdışık uyaranları anlamaSeslerin özel dizilimli şekli ile çalışmaKonuşmanın seri organizasyonu, ritmik algıBağımsız birim bilgi tutma kapasitesi
CAS Bilişsel İşlemler Ölçeği Uygulama ve Kullanım Alanları:
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu
Öğrenme Güçlüğü
Zihinsel Engelli olan bireylerin değerlendirilmesi
Travmatik beyin hasarı olan bireylerin değerlendirilmesi
Planlama problemi konusunda tesbit
Başarının Önceden Kestirilmesi
Peak Performans
Duygusal bozuklukların belirlenmesi
Üstün zekalı çocukların değerlendirilmesi.
Öğrencilerin gerçek öğrenme performanslarını ortaya koyabilmeleri için müdahale edilmesi gereken bilişsel işlem alanları hakkında güçlü veriler sunmaktadır.
Hem klinik hem de nörolojik olarak değerlendirme yapan CAS Testi oldukça geniş bir alanda değerlendirme yapmaktadır. Duygusal ve travmatik hasarlarda dürtü kontrolü, problem çözmede sorun veya dikkat eksikliği sıkıntıları yaşanmakta, CAS testi ile elde edilen veriler sayesinde sorunun üstesinden gelme yolları araştırılmaktadır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite ise çocuğun tüm hayatını etkileyen ve yaşam kalitesini düşüren bir sıkıntı olarak bireyleri olumsuz etkilemektedir. CAS testi özellikle bu tür sorunlar yaşayan çocukların değerlendirmesi için uygun bir testtir. Dikkat ölçümü yaparken planlama ile eş zamanlı değerlendirme yaparak güçlü veriler sunmaktadır. 1-2 saat içinde tamamlanan testle elde edilen veriler çocuğun öğrenme süreçleri konusunda geleceğini etkileyecek olan desteğe açık alanların tespit edilmesi ve pass müdahale ya da nörogelişimsel programlar kullanılarak düzenlenmesini sağlamaktadır.